عماد پورشهریاری | شهرآرانیوز - هفته گذشته به ۲ نقش اساسی و اولیه در استارتآپها یعنی مدیر اجرایی و مدیر فناوری اشاره کردم، ۲ نفری که معمولا مهمترین جایگاههای سازمانی هر استارتآپ به آنها تعلق دارد، اما نگفته پیداست که هیچ پروژهای به همین ۲ عنوان محدود نمیشود و برای موفقیت، نیازمند متخصصان بیشتری هستید. این هفته، به سراغ مدیر محصول و مدیر بازاریابی میرویم تا تیم استارتآپ کمکم شکل واقعیتری به خود بگیرد.
تولد و بقای محصولات و خدمات به مدیرمحصول وابسته است. مدیر محصول به طور ویژه مشخص میکند مشتری شما چه افرادی هستند و چطور باید این خدمات یا محصولات در اختیار او قرار بگیرد. در واقع، مهمترین وظیفه مدیرمحصول مخاطبشناسی است. مدیر محصول از افرادی است که از همان روزهای اولیه استارتآپ بهشدت به او نیاز خواهید داشت. شاید ایده شما هم مانند هزاران ایده دیگر، هرچند درخشان، اما خواستهای را برطرف یا تقاضایی را برآورده نکند. اگر در تشخیص این نقش دچار تردید هستید، میتوانید اینطور در نظر بگیرید که هر کار غیرفنیای که قرار باشد محصول را به مخاطب مرتبط کند از وظایف مدیر محصول است.
برای اینکه تصویر دقیقتری از این نقش داشته باشید، ۳ دایره UX، فناوری و کسبوکار را ترسیم کنید. همپوشانی این ۳ دایره محل قرارگیری مدیر محصول است.
جایگاهیابی محصول و نقشه راه این اصطلاح که ممکن است آن را بهعنوان پوزیشنینگ محصول هم شنیده باشید، از وظایف مهم مدیر محصول است. جایگاهیابی محصول یک فرایند کاملا راهبردی است که در آن مشخص میشود محصول یا خدمات شما کجای بازار قرار میگیرند و چه تمایزی با سایر نمونههای مشابه دارد. جایگاهیابی محصول یک سند بالادستی خواهد بود که مسیر را برای اعضا و مخاطب مشخص میکند. بر اساس همین سند، مشخص میشود که چطور مشکلات مخاطب قرار است با استفاده از استارتآپ شما برطرف شود.
بهترین مدیران محصول، مشتریشناسترین همکاران شما هستند. آنها شخصیت کاربران و مشتریان را به تخصصیترین شکل ممکن ترسیم میکنند. در صورتی که چنین فردی را در گروه خود داشته باشید، هرجا صحبت از مشتری شود، نگاهها ناخودآگاه به سمت این فرد متمایل میشود.
قیمتگذاری روی محصول یا خدمات کار بسیار پیچیدهای است. عوامل مختلفی ممکن است قیمت را کم و زیاد کنند. آیا واقعا قیمت محصول هماندازه ارزش آن برآورد شده است؟ نیاز بازار به چه شکلی است؟ هزینههای تولید و فروش را چطور لحاظ کنیم؟ در نهایت، راهبرد قیمتگذاری ما در طول زمان تغییر میکند یا ثابت خواهد بود؟ پاسخدهنده اصلی به این پرسشها مدیر محصول است.
وظایف مدیر محصول به طور خلاصه:
شناخت و پیشبینی نیازهای مشتریترسیم اهداف و راهبردهای مرتبط با محصول
ایدهپردازی و آزمایش آنها برای ورود محصول به بازار
قیمتگذاری
پیشبینی فروش برای هر محصول و تحلیل آنها
مدیریت تیم محصول مانند برنامهریزی، هدایت و جمعبندی جلسات و سایر کارهای گروهی
هم بله، هم خیر. مالک محصول یا Product Owner شباهتهای زیادی با مدیر محصول دارد، اما تفاوتهایی در جزئیات وجود دارد. به طور خیلی کلی، مالک محصول بیشتر وارد فرایندها میشود، اما مدیرمحصول مسئول راهبردهاست و نگاهی کلانتر دارد. اگر پروژه نوپایی دارید، این ۲ نقش برای شما یکسان هستند.
پیش از هر چیزی، پیدا کردن مدیر محصول یا حتی مالک محصول کار چندان راحتی نیست، اما اگر توانستید چنین کارنامهای به دست بیاورید و به جلسه مصاحبه رسیدید، سعی کنید تواناییهای ارتباطی مصاحبهشونده را ارزیابی کنید. علاوه بر این، یک مدیرمحصول خوب باید کاریزما، توانایی مدیریت و قدرت همدلی با دیگران را داشته باشد. به همین دلیل، سؤالهایی بپرسید که به طور غیرمستقیم این تواناییها را ارزیابی کند.
توانایی خیلی مهم مصاحبهشونده برای قبولی، هنر حس مسئله است. باتجربهترین افراد هم نمیتوانند مشکلات احتمالی بر سر راه استارتآپها را پیشبینی کنند. بهویژه در اکوسیستم ناپایداری مانند ایران که باید همیشه منتظر مشکلات جدید باشید. پس حتما چند سؤال برای ارزشیابی این توانایی در نظر داشته باشید. در نهایت، مدیر محصول مناسب فردی است که چنان انگیزهای داشته باشد که شکست خوردن را بخشی از فرایند کار بداند.
هر کسبوکاری نیازمند یک مدیر یا مسئول بازاریابی یا CMO (Chief Marketing Officer) است. با همه حیاتی بودن این نقش، بسیاری از استارتآپ ها، بهویژه در ایران، از استخدام چنین فردی شانه خالی میکنند و وظایف او را به مدیر اجرایی یا مدیر محصول میسپارند. معمولا هم نتایج امیدوارکنندهای هم دریافت نمیکنند. مدیر ارشد بازاریابی مسئول تقاضاسازی و افزایش فروش است. اگر قرار است استارتآپی به سوددهی برسد، باید چنین فردی در سازمان حاضر باشد. اگر فکر میکنید چنین فردی در ابتدای شروع پروژه چندان موردنیاز شما نیست، حتما افزایش تعامل، برندسازیها و سایر ارتباطات بازاریابی را در نظر نگرفتهاید.
وظایف مدیر بازاریابی به طور خلاصه:
جذب مخاطب، افزایش لید و گسترش تعامل
انجام همه ارتباطات موردنیاز برای بازاریابی
جایگاهیابی و هویتسازی به برند
تعیین شاخصهای بازاریابی
طراحی و اجرای کمپینهای بازاریابی
حتما کارنامه فرد متقاضی را از جهت میزان تجربه بررسی کنید. تجربه بیش از هر موقعیت شغلی دیگر در بازاریابی مؤثر است. علاوه بر این، آشنایی و تسلط به نرمافزارهای CRM و ابزارهای تحلیل و بررسی داده یک مدیر بازاریابی خوب را به عالی ارتقا خواهد داد. دستکم مطمئن شوید این فرد ارتباط خوبی با دنیای فناوری داشته باشد.
مدیریت زمان و تواناییهایی اقناعی مدیر بازاریابی در کنار روابط عمومی از مهمترین ویژگیهای این نقش است. برای نمونه، میتوانید از مصاحبهشونده بخواهید در یک زمان محدود تواناییهای خودش را به شما بفروشد یا به هر شکلی که دوست دارد شما را قانع کند فرد مناسبی برای این شغل است.
تیمسازی برای استارتآپ | بخش اول: مدیر ارشد اجرایی و مدیر ارشد فناوری